هپاتیت C یکی از مهم‌ترین معضلات بهداشتی در محیط‌های بسته مانند زندان‌هاست. شیوع بالای رفتارهای پرخطر نظیر مصرف مواد مخدر تزریقی، استفاده مشترک از وسایل شخصی (به‌ویژه تیغ و سرنگ)، و دسترسی محدود به خدمات بهداشتی باعث می‌شود زندان‌ها از کانون‌های اصلی انتقال و تداوم عفونت با ویروس هپاتیت C  محسوب شوند. در چنین شرایطی، اجرای برنامه‌های آموزشی و مداخله‌ای مؤثر، اهمیت ویژه‌ای دارد.

یکی از رویکردهای نوین و اثربخش در این زمینه، آموزش همتایان (Peer Education) است. در این روش، تعدادی از زندانیان که از نظر رفتاری و اجتماعی در میان سایر زندانیان تأثیرگذار هستند، آموزش‌های لازم درباره ماهیت بیماری، راه‌های انتقال و پیشگیری از هپاتیت C، نحوه استفاده ایمن از وسایل تزریقی و رفتارهای سالم را دریافت می‌کنند. سپس این افراد، به عنوان «مربیان همتا»، اطلاعات و مهارت‌های کسب‌شده را به هم‌بندان خود منتقل می‌نمایند.

مطالعات متعدد نشان داده‌اند که آموزش همتایان در زندان‌ها می‌تواند منجر به افزایش آگاهی زندانیان درباره بیماری‌های عفونی، تغییر نگرش نسبت به رفتارهای پرخطر، کاهش موارد استفاده مشترک از سرنگ و وسایل شخصی و در نهایت کاهش شیوع عفونت هپاتیت C شود. از سوی دیگر، به دلیل اعتماد متقابل بین همتایان، این نوع آموزش اغلب از روش‌های آموزشی رسمی اثربخش‌تر است و مشارکت فعال زندانیان را در برنامه‌های بهداشتی تقویت می‌کند.

اجرای موفق برنامه‌های آموزش همتا در زندان‌ها نیازمند حمایت ساختاری از سوی نظام بهداشتی و سازمان زندان‌ها، آموزش مستمر مربیان، نظارت دقیق بر روند آموزش و ارزیابی نتایج است. تلفیق این برنامه‌ها با خدمات غربالگری، درمان و مشاوره روانی می‌تواند نقش مهمی در کنترل هپاتیت C و سایر بیماری‌های منتقله از راه خون در محیط‌های بسته ایفا کند.

در مجموع، آموزش همتایان نه‌تنها به عنوان یک راهبرد آموزشی، بلکه به عنوان یک ابزار توانمندساز اجتماعی، می‌تواند در ارتقای سلامت زندانیان و کاهش بار بیماری هپاتیت C نقش اساسی داشته باشد.

این گزارش از جلسه ژورنال کلاب "مریم سعید فیروزآبادی "دانشجوی دکترای آموزش بهداشت و ارتقا سلامت  با عنوان «آموزش همتایان» و نقش آن در برنامه‌های پیشگیری و کنترل هپاتیت C در زندان‌ها به راهنمایی «دکتر کاوه» از گروه ارتقاء سلامت دانشکده بهداشت استخراج گردیده است.